Đông y trị huyết áp thấp
Huyết áp thấp là một thuật ngữ y học mô tả tình trạng áp suất máu thấp hơn mức trung bình, nói chính xác là khi lưu lượng máu bơm lên não bị giảm sút và gây ra hiện tượng chóng mặt hay hoa mắt (dizziness) hoặc hôn mê bất tỉnh (fainting).
Được coi huyết áp thấp là khi nào trị số huyết áp tâm thu (lúc tim bơm máu ra) thấp hơn 90mmHg và huyết áp tâm trương (lúc tim giãn rộng) thấp hơn 600mmHg. Một đặc điểm nữa là trị số mạch đập của tim thường thấp hơn 20mmHg.
Phân lớn huyết áp thấp do rối loạn chức năng vỏ não thuộc trung khu thần kinh vận mạch. Tuy nhiên, nhiều người khỏe mạnh, tim và mạch máu bình thường lại có huyết áp thấp so với tuổi tác.
Triệu chứng:
Huyết áp thấp được chia thành 2 dạng:
Huyết áp thấp triệu chứng
Do hậu quả của bệnh suy tim, loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim.
Do xuất huyết cấp tĩnh trong trường hợp bị thương mất nhiều máu, ói máu.
Do thiếu máu mãn tính nhưu đau lâu kiệt sức, biếng ăn, suy dinh dưỡng
Cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, luôn buồn ngủ, hồi hộp, khó thở
Người cao tuổi thấy đau đầu, tức ngực, giảm trí nhớ, nặng có thể hôn mê.
Huyết áp thấp tư thế:
Do thay đổi tư thế đột ngột, như đang nằm bỗng ngồi dậy hay đứng lên vội vã khiến huyết áp tụt nhanh, thường gặp ở những người cao tuổi và bị suy nhược lâu ngày.
Do hậu quả của bệnh Addison, một bệnh suy năng võ tuyến nang thượng thận (cortex of the adrenal gland) dẫn đến hậu quả thiếu nội tiết tố vỏ thượng thận (deficiency of adrenocortical hormones) và làm xáo trộn sự quân bình về glucose và chất khoáng (minerals) trong cơ thể. Triệu chứng tấn công lúc ban đầu thường âm thầm và chậm như cảm giác yếu đuối, đặc biệt là chán ăn (anorexia), mệt nhọc, tăng nhiễm sắc tố (pigmentation), sụt cân và giảm sức chịu lạnh.
Do thiểu năng tuyến giáp, bệnh thần kinh do tiểu đường hoặc bệnh rỗng tủy sống (syrigomyelia).
Dùng dược phẩm trị bệnh, như Reserpine trong bệnh huyết áp cap và rối loạn thần tinh
Tóm tắt, qua lâm sàng, bất kỳ huyết áp thấp dạng não cũng đều làm cho bệnh nhân cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, nặng đầu, mặt trắng bệch, chân tay lạnh, vã mồ hôi buồn nôn mỗi khi đứng lâu, ngồi dậy hay đứng lên đột ngột. Lý do: Huyết áp tụt xuống quá nhanh. Trường hợp nặng có thể gây hôn mê, đột quỵ và mất luôn khả năng vận động.
Điều trị theo Đông Y học
Y học cổ truyền xếp huyết áp thấp vào thể loại “Hư chứng”. Hư chứng bao gồm khí hư, huyết hư, khí huyết lưỡng hư, can huyết hư, tâm thận dương hư, khí âm lưỡng hư… Mỗi thể loại đều có phương dược riêng. Trong phạm vi bài này, xin giới thiệu một số phương thang điều trị có kết quả.
Bài 1: Do khí âm lương hư
Nhân sâm 10g; Mạch môn đông 15g; Ngũ vị tử 12g; Sinh địa 30g; Chích cam thảo 15g; Trần bì 15g; Chỉ xác 10g; A giao 15g (nấu chảy uống); Hoàng kỳ 30g; Thạch xương bồ 10g.
Sắc uống ngày 1 thang.
Kinh nghiệm lâm sàng: Nguyễn Thị Nữ 49 tuổi, huyết áp luôn luôn thấp, thường ở khoảng 100 – 90/60 – 50mmHG. Cảm giác mệt nhọc, hoạt động mạnh hay trèo lên bậc thang thì thấy chóng mặt, đầu váng, tim đập hỗn loạn thở dốc. Một tháng nay bệnh càng nặng, 2 lần bị ngất. Khám mạch thấy đi tế – nhược, do huyết áp 85/56 mmHg, tim đập 94 lần/phút, cơ thể gầy, sắc mặt vàng nhạt, sức khỏe tương đối bình thường. Cho dùng bài số 1, có tên là “Gia vị phù chính thăng áp thang” liên tục 3 thang, các chứng giảm rõ rệt, huyết áp tăng lên 96/70mmHg. Giữ nguyên công thức, cho uống thêm 9 thang nữa, các triệu chứng biến mất, huyết áp tăng lên 116/80mmHg.
Cách làm: Nấu 2 vị Hoằng tinh và Cam thảo với 1 chén rưỡi nước, sắc cạn còn nửa chén. Riêng vị Nhân sâm đem chưng cách thủy, chiết lấy nước sâm hòa với nước thuốc cho bệnh nhân uống hết một lần.
Ngày 1 – 2 thang, khi huyết áp trở lại bình thường thì ngưng.
Bài 2: Do huyết thoát dẫn tới vong dương hư thoát
Chánh nhân sâm 12g; (Nếu sâm trồng) 30 – 40g. Có thể gia thêm: Hoàng tinh 40g, Cam thảo 40g
Cách làm: Nấu 2 vị Hoằng tinh và Cam thảo với 1 chén rưỡi nước, sắc cạn còn nửa chén. Riêng vị Nhân sâm đem chưng cách thủy, chiết lấy nước sâm hòa với nước thuốc cho bệnh nhân uống hết một lần. Ngày 1-2 thang, khi huyết áp trở lại bình thường thì ngưng.
Kinh nghiệm lâm sàng: Nếu chỉ dùng một vị Nhân sâm thì phương thang này có tên là “Độc sâm thang”. Nếu gia thêm vị Hoàng tinh và Cam thảo thì có tên là “Gia vị thăng áp thang”. Chuyên trị những trường hợp bị thương nặng, mất nhiều máu, tâm lực suy kiệt, sắc mặt trắng bệch, tứ chi lạnh toát mồ hôi rịn nhớt, mạch trầm trì – vi muốn tuyệt.
Luận giải: Dùng Nhân sâm để đại bổ nguyên khí, ích khí cố thoát. Bị mất nhiều máu tất phải ích khí trước. Gặp trường hợp tứ chi lạnh, xuất tiết mồ hôi đầm đìa, huyết áp tụt không chịu lên, nên gia thêm Thục phụ tử 12g (sắc trước độ 10 – 15 phút cho giảm độc tố). Nhục quế 4g, Can khương 4g, Bạch truật (sao) 20g, Nhân sâm tăng lên 30g, Long cốt 15g, Thục mẫu lệ 15g. Sắc uống ngày để tăng tác dụng hồi đương cố thoát.
Bài 3: Do Tỳ Thận dương hư
Triệu chứng: Váng đầu, ù tai, mất ngủ, biếng ăn, mệt nhọc, đau lưng mỏi gối, tay chân lạnh, nam giới bị liệt dương hay di tinh, tiểu đêm nhiều lần làm mạch đi trầm nhược.
Đảng sâm 15g; Bạch truật (Sao) 15g; Bạch thược (Sao) 12g; Bạch phục linh 12g; Câu kỷ tử 12g; Liên nhục 12g; Bá tử nhân 12g; Dạ giao đằng 30g; Hợp hoan bì 15g; Hắc táo nhân 15g; Ích trí nhân 10g; Chế phụ tử (sắc trước) 08g; Nhục quế 06g; Gừng tươi 03 lát mỏng.
Sắc uống ngày 1 thang
Vài phương dược đơn giản nhưng hiệu nghiệm
Trà quế cam: Gồm Quế chi 8g, Cam thảo 8g, Quế tâm 4g
Ngâm với nước sôi, ngày uống 1 gói. Phương dược này do Y sĩ Vương Hưng Quốc ở tỉnh Sơn Đông Trung Quốc thuốc Sở nghiên cứu Trung Y Tế Ninh sáng chế.
Kết quả: Trị 48 ca huyết áp thấp dưới 80/60 mmHg. Sau liệu trình 50 ngày, có 36 ca huyết áp lên 100/70mmHg, 08 ca ổn định ở mức 90/60 mmHg, 04 ca không kết quả. Tỷ lệ thành công 91,66%
Trà Quế phụ: gồm quế chi 15g, Cam thảo 15g, Chế phụ tử 15g
Bỏ vô túi vải, ngâm trong nước sôi uống thay trà. Phương thang này do Y sĩ Dương Vạn Lâm thuộc tỉnh Hắc Long Giang Trung Quốc sáng chế.
Kết quả trị 38 ca huyết áp thấp ở mức 90/50mmHg. Sau khi dùng 4 – 12 thang, huyết áp tăng lên với mức độ khác nhau, trung bình ở mức 100-120/68-70 mmHg. Trên 85% bệnh nhân giữ mức ổn định.
Ghi chú: Nếu mất ngủ thêm Hắc táo nhân 15g, Da giao đằng 30 – 60g.
Bài thuốc đông y trị huyết áp thấp mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu thăm khám và tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Ấp 14, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com