Đông y trị loãng xương
Loãng xương là một tiến trình biến chất về xương mà tỷ lệ xương bị tiêu huỷ có tốc độ cao hơn số lượng xương được tạo ra dẫn tới nguy cơ mất xương. Loãng xương được xác định khi xương trở nên rỗ xốp (porus), giòn (brittle) và rất dễ gãy (fracture).
Xương bao gồm có 2 lớp (layers). Lớp đầu tiên là vỏ xương (cortical bone) được thành lập từ calcium và nhiều chất khoáng (minerals) khác, lớp thứ hai là xương xốp (cancellous bone) tạo ra bởi tế bào xương và sợi tạo keo (fibers of collagen). Vỏ xương thì cứng và đặc, nhưng lớp tạo keo bên trong thì mềm và xốp.
Nguyên nhân:
Loãng xương có thể do hệ quả của một bệnh chính yếu hoặc thứ yếu
Loãng xương chính yếu:
Thường do tuổi già (senile osteoporosis) nhất là sau thời kỳ mãn kinh (postmenopausal osteoporosis) của phụ nữ. Khi buồng trứng (ovaries) ngưng sản xuất estrogen, việc duy trì khối xương sẽ bị đe doạ. Có nhiều nguyên nhân:
+ Chế độ ăn uống thiếu chất calcium và vitamin D. Khi cơ thể không được cung cấp đầy đủ theo nhu cầu, nó sẽ tự động rút lấy calcium từ trong xương.
+ Do rối loạn hormone, chủ yếu suy thoái chức năng của tuyến nang thượng thận (gonadal adrenal function) hoặc việc chuyển hoá chất đạm không tốt gây thiếu hụt kích thích tố nữ (estrogen deficiency) hay cuộc sống ít vận động (sedentary lifestyle). Tất cả lý do nêu trên dẫn tới mất khối lượng xương xốp.
Loãng xương thứ yếu:
Bao gồm việc dùng dược phẩm có chứa steroids gồm một nhóm hormones như: Cortisol, cortiscosterone hay mineralocorticoids hoặc dùng lâu dài heparin, một loại thuốc chống đông trong bệnh huyết hối tắc mạch (thromboembolism).
Tình trạng không sử dụng tới hoạt động của xương như bệnh liệt bản thân (hermiplegia) hoặc tác nhân gián tiếp làm ảnh hưởng đến xương như nghiện rượu (alcoholism), nghiện thuốc lá, suy dinh dưỡng (malnutrition), hấp thu yếu (hyperthyroidism) hay do sự tạo xương không hoàn hảo (osteogensis imperfecta). Các lý do này làm mất cả khối lượng xương xốp và vỏ xương.
Dấu hiệu và triệu chứng:
Từ 30 đến 70 tuổi, khi cuối xuống kéo một vật len mà nghe có tiếng kêu “tách” hay “rắc” rồi cảm thấy đau ở vùng xương thắc lưng, là dấu hiệu cột sống lưng đã bị suy sụp (collapse). Đau lưng là biểu thị đặc trưng của hầu hết chứng loãng xương ở người lớn, càng về già mức độ loãng xương càng cao.
Đến tuổi già, xảy ra hiện tượng gù lưng (kyphosis), là do xương gia tăng sự biến dạng (deformity) làm mất chiều cao.
Đến tuổi già, xương cổ, xương hông và xương đùi rất dễ gãy sau một va chạm nhẹ, do xương cột sống và các xương giữ nhiệm vụ chống đỡ cơ thể quá yếu, mỏng. Chẩn đoán:
Đông Y học không có khả năng chẩn đoán tiến trình loãng xương cần nhờ đến kiến thức và phương tiện xét nghiệm của Y học hiện đại. Xét nghiệm chẩn đoán gồm có:
Chiếu quang tuyến X (X-rays) dò tìm sự thoái hoá (degeneration) ở đốt sống ngực (thoracic vertebrate) và đốt sống thắt lưng (lumbar vertebrace). Xương sống có thể cho kết quả mỏng hơn hoặc dày hơn bình thường.
Dùng phương pháp thu nạp bức xạ điện từ kép hoặc đơn (dual or single photon absorbptimetry) đo lường khối xương để giúp cho việc định ở các đầu xương, hông và cột sống.
Thấy tuyến cận giáp (parathyroid hormone) tăng cao trong khi serum calcium, phosphorus và alkaline phosphatase nằm trong giới hạn trung bình.
Làm sinh thiết xương (bone biopsy) cho thấy mỏng, xốp.
Điều trị:
Theo y học hiện đại:
Dùng hormone thay thế, còn gọi là phương pháp HRT (Hormone replacement therapy), do Bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn.
Dùng thuốc theo toa Bác sĩ.
Dùng thực phẩm chứa nhiều chất calcium để chống lại việc mất xương theo bảng hương dẫn sau đây:
+ Sữa chua (yogurt): 450mg calcium + Cá Sardine cả xương: 370mg calium + Nước cam vắt (Ogrange juice): 300mg calium + Sữa bò (cow milk): 300mg calium + Bơ Thuỵ Sĩ (swiss cheese): 270mg calium + Cá Salmon cả xương: 225mg calium + Bơ Cheddar (Cheddar cheese): 205mg calium + Cải củ (turnip) tươi: 200mg calium + Kem sữa (ice creamlice milk): 175mg calium + Đậu hủ (tofu) 115mg calium + Cỏ linh lăng (Alfalfa): 7.95g calium + Mồng tơi (Spinach): 2.15g calium + Cải xoong (watercress): 1.25g calium + Rau mùi tây (parsley): 1.65g Calium + Cải xoăn (kale): 95mg calium + Broccoli: 90mg calium
Dùng calium dạng viên: nên chọn calium citrate, calium carbonate, calium aspartate, calium chelate: 1000mg/ngày. Phụ nữ mãn kinh không dùng phương pháp HRT có thể tăng đến 1500mg/ngày.
Đi bộ thường xuyên dưới ánh sáng mặt trời, mỗi tuần ít nhất 2-3 lần, mỗi lần từ 45-60 phút để giữ cho xương khoẻ mạnh nhờ gia tăng vitamin D tự nhiên.
Ngưng hút thuốc lá, hạn chế tối đa ăn muối, vì cả 2 vừa gây ra cao huyết áp vừa góp phần làm loãng xương.
Theo Đông Y:
Trong tất cả y thư cổ truyền Đông y không thấy đề cập đến chứng loãng xương ở người già hay phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh, chỉ có chứng “giải lô” (thóp sọ không kín), “Kê hưng” (ngực gồ lên như ức gà), “Qui bối” (lưng gồ lên như mai rùa) hay chứng “Ngũ trì, ngũ nguyễn” (5 chứng chậm, 5 chứng mềm yếu) trong Nhi khoa. Tuy thuật ngữ về chẩn đoán và điều trị của Đông y có khác với Y học hiện đại nhưng ý nghĩa vẫn mô tả hệ quả của chứng yếu xương, nhuyễn xương giống nhau.
Chẩn đoán: Yếu xương do Khí – Huyết lưỡng hư, Tỳ thận bất túc.
Phương trị: ích khí dưỡng huyết kiên Tỳ bổ thận.
Dược thảo đơn giản:
+ Dùng thành phẩm Horse tail (*): 500mg, ngày 2 lần + Dùng thành phẩm Nettle (*): 500mg, ngày 2 lần
Ghi chú:
Horse tail tên khoa học Equisetum arvense, thuộc họ Mộc tặc Equisetaceae, Đông dược gọi là Mộc tặc thảo, nguyên là một loại cỏ sống lâu năm, chỉ có cành nhỏ mọc vươn ra từ thân chứ không có lá. Theo nhà thực vật học Andrew Chevallier, mộc tặc thảo xuất hiện trên Trái Đất cách nay chừng 600 triệu năm.
Thành phần hoá học gồm có: Độ 15% silicic acid và silicates, flavonoids, phenolic acids, alkaloids gồm chất nicotine và sterols.
Về tác dụng: Mộc tặc thảo có công năng cầm máu rất nhanh, bất luận là vết thương ngoài da hay xuất huyết bên trong đường ruột, bàng quang, niệu quản hay bệnh nhiếp hộ tuyến.
Nettle, tên khoa học Urtica dioica, thuộc họ Gai Urticaceae, có nhiều loại hình dáng giống như cây gai của Việt Nam, còn Trung Quốc gọi là Trữ ma, tên khoa học Boehmeria nivea. Nettle nguyên là một loại cỏ, mọc rộng rãi trên khắp thế giới, sống theo mùa lá, lá nhỏ, cạnh có răng cưa giống như lá tía tô.
Thành phần hoá học, trong thân và lá gồm có: Flavonois chứa quercitin; amines gồm histamine, choline, acetylcholine, serotoin, glucoquinone, minerals gồm calium, potassium, silicic acid và iron. Trong thân rễ có thêm: Plant sterols và phenols.
Về tác dụng: Netile có công năng chống viêm, sưng tấy; ngoài ra còn chống được bệnh viêm khớp, giảm sưng nhiếp hộ tuyến, ngăn ngừa bệnh trĩ.
Dược thảo tổng hợp:
Bài 1:
Thái tử sâm 30g; Tiêu tam tiên 15g; Hoàng kỳ 12g; Sao bạch truật 12g; Thục địa 10g; Phục linh 10g; Hoài sơn 10g; Mẫu đơn bì 10g; Đương qui 10g; Bào sơn giáp 10g; Sơn thù nhục 10g; Phòng phong 10g; Hà thủ ô 10g; Hoàng tinh 10g; Sinh Mẫu lệ 20g; Cam thảo 03g.
Sắc uống ngày 1 thang hoặc tán bột làm tễ với mật ong, mỗi hoàn nặng 12g. Liều dùng ngày 2-3 lần, mỗi lần 1 hoàn.
Lưu ý: Khi làm thuốc tễ, không dùng vị Mẫu lệ.
Bài 2:
Đảng sâm 30g; Chích Hoàng kỳ 15g; Thục địa 15g; Bạch truật (sao) 12g; Hoài sơn 12g; Đương qui 12g; Bạch thược 12g; Hoàng tinh 12g; Lộc giác giao 10g; Sơn thù nhục 12g; Hồng hoa 03g; Nettle(*) 12g; Mẫu lệ 20g.
Sắc uống ngày 1 thang. Nếu làm thuốc tễ, tán thuốc thành bột mịn, luyện với mật ong làm hoàn nặng 12g. Ngày 2 – 3 lần, mỗi lần 1 hoàn. Không dùng vị Mẫu lệ trong toa thuốc tễ. Riêng vị Nettle, xem dẫn giải phần Dược thảo đơn giản ở trên.
Dùng nước rau quả tươi:
Cà rốt 08 oz; Rau mồng tơi (spinach) 04 oz; Bồ công anh (dandelion) 03 oz; Cải củ (turnip) 02 oz.
Cách làm: Dùng máy xay ly tâm (như máy Juiceman JR) ép lấy nước cốt. Xay thứ nào trước cũng được, không pha thêm nước lọc. Nên uống ngay lúc đói bụng, chờ khoảng 1 tiếng đồng hồ sau mới ăn.
Bài thuốc đông y trị loãng xương mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu thăm khám và tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Ấp 14, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com