Đông y trị viêm mũi dị ứng
Theo y học hiện đại, viêm mũi dị ứng phát xuất từ rối loạn miễn dịch (immune disorder), là phản ứng tự nhiên của hệ thống hô hấp khi hút hoặc nuốt phải một vật chất hay vật thể không thích nghi gây ra dị ứng. Tùy thuộc vào tác nhân gây dị ứng dẫn tới hậu quả viêm mũi (rhinitis) và viêm kết mạc (conjunctivitis) theo mùa hoặc viêm mũi dị ứng quanh năm.
Hiện nay ước tính có trên 20 triệu người Mỹ đang bị bệnh viêm mũi dị ứng, trong đó phần lớn là giới thiếu niên và thanh niên. Mỗi năm Hoa Kỳ tiêu tốn hằng năm triệu Mỹ kim tiền thuốc, chích ngừa, chăm sóc y tế, nhưng vẫn chưa thấy dấu hiệu lạc quan nào.
- Nguyên nhân
– Y học hiện đại coi hắt hơi hay viêm mũi dị ứng là phản ảnh chứng nhạy cảm chống lại tác nhân gây bệnh và thường mang tính di truyền. Hầu hết tác nhân gây dị ứng gồm có:
Vào mùa xuân, xuất hiện loạt phấn hoa từ những câu oak, elm, maple, alder, dirch theo gió bay đi khắp nơi.
Sang mùa hè thì có phấn hoa từ các loại cỏ crabgrass, bluegrass, fescue.
Qua mùa thu lại có bông cỏ dại, mùi ẩm mốc từ cỏ khô hay mục nát.
Đến mùa đông, thời tiết giá lạnh, ẩm ướt, thân nhiệt luôn xáo trộn do đi lại ngoài trời gây cảm ứng đột ngột.
Mặt khác còn nhiều tác nhân gây dị ứng, kích thích thường trực quanh năm gồm có: bụi bặm, lông thú vật nuôi, mốc meo, khói thuốc lá, thảm sàn nhà, màn cửa, hóa chất, …
– Đông y học gọi chứng hắt hơi hay viêm mũi dị ứng “phún đế” (đế, có nghĩa trong mũi ngứa làm khí bật ra thành tiếng), do phế khí và vệ khí suy yếu không khắc chế được phong hàn hay tác nhân lạ nên gây phản ứng: Đồng thời thể hiện dương khí bên trong cơ thể gia tăng sự đối kháng chống lại tà khí. Nguyên nhân gây hắt hơi hay viêm mũi dị ứng thường gặp.
Do ngoài tà phạm Phế: Biểu hiện lâm sàng là hắt hơi, có thể kèm theo chảy nước mũi hoặc tắc mũi, ho, suyễn, phát sốt, sợ lạnh, đau đầu, tay chân mỏi mê, mạch di Phù.
Do phế khí suy: Biểu hiện lâm sàng gồm hơi, ngứa mũi, mệt mỏi, đoản hơi yếu sức, tự ra mồ hôi, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch đi Hư Nhược.
Tóm lại, theo Đông y, phế chủ khí coi việc hô hấp mà mũi là cửa ngõ của sự hô hấp, do đó phế có quan hệ chặt chẽ với mũi. Sách Linh Khu nói: “Mũi là giác quan của phế”. Khi phế khí quy thì tà khí xâm nhập quấy nhiễu. Nếu không cấp sơ tán phong hàn, tuyên Phế giải tiểu hoặc ích khí cố biểu, lâu ngày chứng biến thành bệnh viêm mũi mãn tính hay viêm xoang, khó trị.
- Điều trị:
Đông y ứng dụng nhiều phương pháp điều trị phối hợp bên trong lẫn bên ngoài cơ thể. Say đây là một số phương trị tiêu biểu:
Phương pháp đơn giản:
- Trợ sức
– Nên ăn uống thanh đạm, ăn ít, chia nhiều bữa cho dễ tiêu hóa.
– Tránh ăn thực phẩm tanh lạnh như: cua, sò, ốc, mực, dưa hấu, dưa leo, dưa chuột.
– Tránh uống nước lạnh, kem lạnh
– Tránh hút thuốc lá, không dùng các loại ma túy như cần sa, heroin.
– Luôn giữ ấm cho cơ thể, hạn chế tối đa việc thay đổi đột ngột và môi trường
– Gừng, hành, tỏi vừa chứa nhiều vitamin vừa có tác dụng kháng khuẩn, giải độc, chống phong hàn. Nên ăn thường xuyên rất tốt.
– Nên tạm thời tránh sinh hoạt vợ chồng để bảo dưỡng sức khỏe.
– Mỗi ngày chà xát hai bàn tay cho nóng rồi áp lên má, các ngón tay khép sát vào nhau. Bắt đầu bằng cách áp 2 ngón tay giữa đặt cặp theo hai bên cánh mũi đẩy hai bàn tay ngược lên hướng trán.
- Bài 1: Hệ thống miễn dịch suy yếu
– Biện chứng Đông y: Do phế khí bất túc, vệ khí ở biểu yếu kém
– Pháp trị: ôn thận bổ phế, ích khí cố biểu
– Bài thuốc: “Ngọc bình phong tán gia giảm”
– Công thức: Bổ khí cố biểu, khu phong tán hàn
Công thức:
Chích Hoàng kỳ 30g; Hoàng tinh 30g; Dâm dương hoắc 15g; Bạch truật (Sao) 15g; Ngũ vị tử 06g; Phòng phong 06g.
Sắc uống 1 ngày 1 thang
– Hiệu quả lâm sàng: Hồ Tuấn, 36 tuổi. Nhiều năm thường hay cảm mao, 4 mùa nặng nhẹ khác nhau. Nhẹ thì hắt hơi nhảy mũi liên miên, mũi nghẹt tắc không thông, chảy nước mũi, đau đầu khó chịu. Nặng thì sốt, sợ rét, ho, nhiều đờm. Đã chích calcium, uống đủ loại thuốc tây thuốc tài nhưng bệnh vẫn không dứt, ăn uống kém, người gầy yếu, vận động dễ ra mồ hôi.
Khám tổng quát thấy sắc diện mệt mỏi, lưỡi nhạt ít rêu, mạch đi huyền hư mà hoãn. Chuẩn đoán do phế khí suy yếu, vệ khí ở biểu không đầy đủ. Sau khi cho uống 10 thang bài “Ngọc bình phong tán gia giảm”. Bệnh nhân cho biết giảm triệu chứng cảm mao hắt hơi. Liền cho uống tiếp 6 thang nữa để củng cố, bệnh khỏi hoàng toàn.
Bàn luận: bài này dùng Hoàng kỳ để ích khí, Bạch truật kiện tỳ, thêm Phòng phong dẫn thuốc có công dụng nâng cao lượng globulinim miễn dịch trong máu và tác dụng thực bào của tế bào đơn nhân (đại thực bào), thúc đẩy cơ thể tự sản xuất interferon tăng cường chức năng miễn dịch nội môi. Gia thêm Dâm dương hoắc, Hoàng tinh, Ngũ vị tử là để ôn thận ích âm, liễm phế. So với bài “Ngọc bình phong tán” cổ phương thì tác dụng mạnh hơn rõ rệt hơn. Với các bệnh mãn tính khác gồm hen suyễn, dị ứng, nổi mề đay cũng có kết quả tốt.
- Bài 2: Bổ khí cố biểu, khu phong tán hàn
Công thức:
Hoài sơn 16g; Thương nhi tử 16g; Sinh hoàng kỳ 16g; Bạch truật 12g; Bạch chỉ 12g; Bạch thược 12g; Quế chi 10g; Phòng phong 08g; Tế tân 06g; Khương hoạt 08g; Cam thảo 04g; Cam khương 04g.
Sắc uống mỗi ngày 1 thang
- Bài 3: Bổ chính khí, thu tà chit phún đế
Công thức:
Sinh Hoàng kỳ 30g; Hoàng tinh 30g; Dâm dương hoắc 15g; Bạch truật 15g; Ngũ vị tử 06g; Phòng phong 06g; Cát căn 15g; Bạch chỉ 08g; Liên kiều 10g; Tân di hoa 10g; Thương nhĩ tử 12g; Tế tân 06g; Bạc hà diệp 06g; Gừng 03 lát.
Sắc uống ngày 1 thang.
Bài thuốc Đông y trị viêm mũi dị ứng mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu thăm khám và tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Cây Cám, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT & Zalo: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com