Đông y trị béo phì
Béo phì, còn gọi mập phì, là bệnh do khối lượng mỡ tăng trưởng và tồn đọng quá nhiều trên cơ thể. Béo phì thường được chia thành 2 thể:
– Béo phì nguyên phát hay béo phì đơn thuần.
– Béo phì thứ phát, do nhiều bệnh khác gây ra.
Muốn xác định có bệnh béo phì hay không cần phải đo chỉ số mỡ, tránh nhằm lẫn với tình trạng cơ thể mắc bệnh phù thủng hoặc gia tăng trọng lượng, nở nang cơ bắp do tập luyện. Sau đây là 2 cách để đánh giá mức độ béo phì:
- Tính theo trọng lượng tiêu chuẩn (TLTC)
– Công thức: TLTC = Chiều cao (cm) – 100 x 0.9 -> X (TLTC) lý tưởng.
– Cách tính: dựa theo X (Trọng lượng luôn luôn nặng hơn X).
– Một người có chỉ số X (TLTC) từ 10 – 19.9% thì gọi là mập.
– Nặng hơn X, từ 20% trở lên thì gọi là béo phì.
Đánh giá: Béo phì được chia thành 3 mức độ.
- Béo phì độ I = Cân nặng hơn TLTC (X) từ 20 – 30%.
- Béo phì độ II = Cân nặng hơn TLTC (X) từ 30 – 50%.
- Béo phì độ III = Cân nặng hơn TLTC (X) từ 50%.
- Tính theo chỉ số khối cơ thể (BMI – Body Mass Index)
– Công thức: BMI = Trọng lượng (Kg) : (chia cho) chiều cao (m2) -> X.
– Cách tính: Dựa theo X (trọng lượng cơ thể luôn luôn nặng hơn X).
– Trọng lượng bình thường, chỉ số BMI từ 18.5 – 25.
– Trọng lượng dưới 18.5 là gầy ốm.
- Béo phì độ I: từ 25 – 29.5.
- Béo phì độ II: từ 30-40
- Béo phì độ III: trên 40
- Nguyên nhân:
Béo phì không phải biểu thị về tình trạng cơ thể sung mãn, tốt lành theo quan niệm của người Á Đông qua câu nói lề “Phát tướng phát tài”. Thực tế, béo phì là dấu hiệu sức khoẻ “có vấn đề”, đang bị rối loạn.
Vấn đề béo phì và ăn uống có tương quan mật thiết với nhau. Ăn uống vô độ cũng có nhiều động cơ thúc đẩy:
– Do thói quen, nói đúng hơn là háo ăn.
– Để đối phó với trạng thái thần kinh mất quân bình như: Nóng giận, sợ hãi hoặc cảm thấy buồn chán.
– Để tự thưởng tài năng của mình.
- Theo y học hiện đại:
Mất cân bằng về năng lượng: Do dung nạp quá nhiều thực phẩm giàu năng lượng (energy) lại thiếu phần tiêu thụ năng lượng thặng dư. Vì thế, cơ thể chuyển hoá nguồn năng lượng thặng dư thành nhiệt lượng (calories) biến ra mỡ (fat) và đem chúng cất vào kho chứa, lâu dần thành béo phì.
Có 2 học thuyết dẫn chứng về bệnh béo phì: Học thuyết về tế bào mỡ (fat – cell theory) và học thuyết béo phì do di truyền (hereditary condition).
- Theo học thuyết tế bào – mỡ:
Nếu như lúc tuổi còn nhỏ mà thường háo ăn hoặc ăn nhiều mỡ, tiêu thụ nhiều đường, thì khi trưởng thành cơ thể sẽ sản xuất một khối lượng lớn tế bào mỡ. Chúng tiếp tục hiện diện và bành trường, không có cách gì trừ khử được.
- Theo học thuyết do di truyền:
Cho rằng ở một số người bị bệnh béo phì có liên hệ đến yếu tố gia đình. Cha, mẹ bị béo phì thì các đứa con có khuynh hướng bị béo phì. Nhiều cuộc nghiên cứu ghi nhận, chỉ có khoảng 7% trẻ em mắc bệnh béo phì khi sinh ra trong gia đình với cha mẹ có trọng lượng bình thường. Nhưng nếu cha hay mẹ hoặc cả hai người cùng bị béo phì thì tỷ lệ con cái mắc bệnh béo phì tăng 40%, thậm chí tới 80%.
Cả hai học thuyết đều có cơ sở lý luận đúng. Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là biện pháp làm sao giảm bớt lượng mỡ thặng dư. Qua nhiều cuộc khảo sát, người ta đã chọn ra 2 cách giảm cân được đánh giá là ưu việt nhất:
– Ăn kiêng đúng cách.
– Tập thể dục đều đặn hậu quả.
Bệnh béo phì thường kéo dài hằng loạt nguy cơ gồm:
– Bệnh tim mạch, chứng cao huyết áp, bệnh gout, sỏi túi mật.
– Chứng tai biến mạch máu não (cao gấp 2 lần so với người bình thường).
– Làm tăng mức cholesterol xấu (high – density lipoproteins – LDL).
– Làm giảm mức cholesterol tốt (low – density lipoproteins – LDL).
– Tạo ra bệnh tiểu đường (diabetes), cao gấp 5 lần hơn người bình thường.
– Đối với phụ nữ, béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú (breast cancer), ung thư tử cung (uterus cancer) và ung thư cổ tử cung (cervix cancer).
– Béo phì còn làm cho bệnh viêm xương khớp (osteoarthritis) trầm trọng do sức nặng quá tiêu chuẩn đè lên hông, đầu gối và các đĩa sụn (disks).
3. Theo Đông y học
Y học cổ truyền đã sớm biết bệnh béo phì, được qui nạp vào một chữ duy nhất là “Phì” và phác hoạ như sau:
– “Nhân hữu phi, hữu cao, hữu nhục”
– “Quắc nhục kiên, bì mãn giả, phì”
- Triệu chứng lâm sàng:
– Bệnh nhẹ: Bệnh nhân sinh hoạt bình thường.
– Trung bình và nặng: Cảm thấy mệt, sợ nóng, đổ mồ hôi đầm đìa như tắm.
– Tim hồi hộp, khó thở, bụng đầy, lưng đau, táo bón, đau đầu, chóng mặt.
– Chân thường bị phù, ấn lõm, do rối loạn nội tiết hoặc do mỡ gây chèn ép huyết dịch khó lưu thông.
– Đàn ông sinh lý yếu, tình dục giảm.
– Phụ nữ rối loạn kinh nguyệt.
– Khó thở do mỡ tích tụ nhiều ở bao tim gây chèn ép cơ tim, cơ thể thiếu dưỡng khí.
- Nguyên nhân
– Do Tỳ khí hư sinh đàm thấp – Tỳ thận dương hư – Can khí uất kết – Huyết dịch đình trệ.
– Phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn đàn ông vì tế bào mỡ ở nữ giới nhiều hơn. Theo thống kê, cùng tuổi 20 tuổi, tỷ lệ béo phì ở nam là 16%, nữ là 28%. Đến tuổi 50, nam tăng lên 25%, nữ tăng lên 42%.
– Người nào làm việc trong môi trường cấp dưỡng lương thực, tỷ lệ béo phì càng cao gồm: Nấu bếp, nhà hàng, chế biến bơ sữa, sản xuất rượu bia, thịt nguội.
- Điều trị
- Dược thảo đơn giản
– Trà “Sơn Hà” gồm: Sơn tra, Trạch tả, Bạc hà diệp. Lượng bằng nhau, chế thành dạng trà nấu uống hằng ngày thay nước lọc, liên tiếp 3 tháng. Đã trị 41 ca béo phì, kết quả: 27 ca giảm cân từ 6 – 15kg, 14 ca giảm cân từ 2 – 5kg.
– Hoàn “Ninh Chi” gồm: Bạch truật, Trần bì, Bán hạ, Tử đan sâm. Lượng bằng nhau, tán bột mịn, chế thành viên tròn nặng 0,5g. Ngày uống 2 – 3 lần, mỗi lần 8 hoàn. Đã trị 90 ca béo phì, kết quả: Giảm cân tối thiểu 3,5kg, tối đa 11,7kg.
– Bài “Bạch kim hoàn” gồm: Bạch phàn, Uất kim, lượng bằng nhau, tán bột làm hoàn 3g. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 2 hoàn, liên tục từ 40 – 60 ngày. Đã trị 170 ca vừa béo phì vừa tăng cholesterol trong máu. Kết quả: giảm cân tối thiểu 3.75kg, tối đa 6.1kg.
– Bài “Lục trà hợp dược” gồm: Lá trà xanh 10g, Hà thủ ô 10g, Sơn tra 10g, Trạch tả 10g, Hạ khô thảo 10g, La bặc tử 10g. Nấu uống hằng ngày. Đã trị 157 ca béo phì, sau 3 tháng, giảm cân tối thiểu 3.8kg, tối đa 9.50kg.
– Củ cải sống: ăn thường xuyên cũng giảm cân.
– Lá sen tươi: Nấu uống thay trà hoặc sắc đặc nấu cháo ăn cũng giảm cân.
– Lá chè xanh: Nấu đậm đặc uống hằng ngày (một số người không hợp).
– Đậu xanh 100g, Hải đới 100g: Nấu ăn liên tục sẽ có hiệu quả.
- Dược thảo tổng hợp:
- Bài “Khang linh hợp tễ”:
Sinh hoàng kỳ 20g; Bạc hà diệp 06g; Sơn tra phiến 15g; Hà thủ ô 15g; Sinh đại hoàng 10g; Bạch giới tử 10g; Uất kim 10g.
Sắc uống ngày 1 thang, liên tiếp trong 3 tháng.
- Bài “Ôn đảm thang gia giảm”
Trần bì 12g; Chế bán hạ 12g; Phục linh 30g; Cam thảo 03g; Trúc nhự 15g; Chỉ thực 09g; Đởm tinh 12g.
Sắc uống ngày 1 thang, liên tiếp 10 – 12 tuần lễ. Đã trị 90 ca béo phì, giảm cân từ 6kg – 12kg.
- Bài “Ngưu giác hoàng kỳ thang”
Phòng phong 10g; Sinh hoàng kỳ 20g; Sinh bạch truật 30g; Xuyên khung 10g; Hà thủ ô 15g; Trạch tả 15g; Sơn tra phiến 15g; Tử đan sâm 15g; Nhân trần 15g; Ngưu giác 15g; Dâm dương hoắc 15g; Sinh đại hoàng 10g.
Sắc uống ngày 1 thang, liên tục 90 ngày.
Đã trị 50 ca béo phì kèm cholesterol và triglyceride cao. Kết quả: Giảm cân tối thiểu 3.7kg, tối đa 8.4kg. Cả hai cholesterol và triglyceride cũng giảm rõ.
Bài này có thể tán bột chế thành hoàn, ngày dùng 3 lần, mỗi lần 15g. Đã trị 178 ca béo phì, đạt kết quả 72.8%.
- Bài “Hà diệp thang”
Bạc hà diệp 06kg; Thương truật 12g; Sinh bạch truật 15g; Hoàng bá 10g; Ngưu tất 10g; Ý dĩ nhân 30g; Sinh hoàng kỳ 20g; Quế chi 10g; Mộc qua 10g; Phục linh 12g; Trạch tả 15g; Sơn tra phiến 15g; Xa tiền thảo 12g.
Sắc uống ngày 1 thang, liên tục trong 3 tháng.
Đã trị 21 ca béo phì, kết quả giảm cân tối 2.5kg, tối đa 13.2kg.
Ngăn ngừa và kiểm soát chế độ dinh dưỡng.
Một trong những phương pháp trị bệnh béo phì hữu hiệu nhất vẫn là kiểm soát chế độ ăn uống và siêng năng tập thể dục hàng ngày.
- Kiêng cử và hạn chế
– Kiêng ăn đường và tất cả sản phẩm có pha trộn đường, gồm: Nước mía, bánh ngọt, kẹo, chocolate, nước ngọt đóng chai, ice cream, các loại trái cây quá ngọt như mía chín, xoài chín, sầu riêng, hồng khô.
– Hạn chế tối đa việc ăn thịt, thực phẩm có trộn với thịt và mỡ động vật, các loại tinh bột gồm bánh mì, mì gói, bột sò, hủ tiếu, bánh phở.
– Không nên dùng caffeine, thịt chiên hay nướng vì khó tiêu và làm tăng nhiệt lượng. Tránh ăn quá no vào bữa cơm chiều hay tối vì cơ thể chỉ đốt được một ít nhiệt lượng trước khi chúng ta đi ngủ. Kết quả, nhiều người lên cân rất nhanh.
– Tránh ăn vội, ngốn miếng to, nuốt ừng ực không kịp nhai. Cũng không nên bỏ bữa ăn theo kiểu ăn sáng nhịn đói trưa ăn nhẹ chiều nhịn đói, hoặc là sáng trưa nhịn đói, chiều ăn gấp 2 lần. Chiến thuật này không có hiệu quả, không thể giảm cân.
- Nên ăn
– Nên ăn loại thực phẩm sơ chế vốn giàu chất dinh dưỡng, vừa giữ cho đường trong máu ổn định vừa nâng cao năng lực, không gây béo phì vì nhiệt lượng thấp hơn loại thực phẩm chế biến. Ngoài ra, dạ dày còn có thể chứa được nhiều đồ ăn và tạo cảm giác no bụng nhờ chất sợi trong thực phẩm sơ chế đóng vai trò chất đệm.
– Nên ăn ngũ cốc xay khô, nhiều rau xanh, trái cây chín và các loại thực phẩm giàu chất đạm lại rất ít mỡ, gồm: Cá, thịt gia cầm không có da mà người Mỹ gọi là thịt trắng (white – meatpoultry) như thịt nạt gà, thịt nạt heo, chim nuôi. Khi dùng thực phẩm chế biến, đồ hộp, nhớ đọc kỹ bảng chỉ dẫn về nhiệt lượng cung cấp để bảo đảm rằng thành phân mỡ, đường và muối không đáng kể.
– Nên ăn chậm rãi, nhai từng miếng nhỏ cho đến khi đồ ăn biến thành sữa mới nuốt. Lối ăn này có 2 công dụng lớn: Kiềm hãm sự thèm ăn và giúp tiêu hoá dễ dàng lại có giá trị hơn về mặt dinh dưỡng.
– Phải uống đủ nước, mỗi ngày ít nhất 6 ounces (tương ứng 2 lít) nước tinh khiết, để vừa giúp cơ thể tẩy rửa chất độc vừa làm no bụng. Đây cũng là phương pháp chống thèm ăn khá hữu hiệu và an toàn.
Bài thuốc Đông y trị béo phì mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu thăm khám và tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Cây Cám, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT & Zalo: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com