Bài thuốc nam trị ho ra máu
Bài thuốc nam trị ho ra máu – giải pháp từ thảo dược trong y học cổ truyền
Ho ra máu, hay còn gọi là khái huyết, là một tình trạng đáng lo ngại khi máu từ phổi theo đường ho đi ra ngoài. Đây có thể là dấu hiệu của tổn thương hô hấp do viêm nhiễm, mạch máu phổi bị vỡ, hoặc do bệnh lý mạn tính như lao phổi. Trong Y học cổ truyền (YHCT), nhiều bài thuốc Nam có tác dụng cầm máu – thanh nhiệt – bảo vệ phế, giúp giảm triệu chứng an toàn và bền vững.
Tài liệu Thuốc Nam trị bệnh và Cây thuốc – vị thuốc Việt Nam ghi nhận nhiều vị thuốc có hiệu quả cao trong việc hỗ trợ điều trị ho ra máu, tiêu biểu như hoa hòe, bối mẫu, cỏ mực, cam thảo đất, rau má. Bài viết dưới đây tổng hợp đầy đủ các bài thuốc Nam trị ho ra máu theo đúng tài liệu, đồng thời trình bày chi tiết về công năng của từng vị thuốc, phù hợp cho việc nghiên cứu và sử dụng trong thực hành y học cổ truyền.
Ho ra máu là gì? Nguyên nhân theo Y học cổ truyền
Theo tài liệu Thuốc Nam trị bệnh (Lương y Nguyễn Công Đức), ho ra máu được định nghĩa là:
“Khái huyết là huyết ở phổi do ho mà ra, có thể toàn huyết hoặc huyết lẫn đờm.”
Nguyên nhân chính theo YHCT
Cảm nhiễm phong tà: phong – nhiệt xâm nhập phế → viêm phế quản → tổn thương mạch → ho ra máu.
Uất kết tình chí (giận dữ quá mức): can khí nghịch lên, phạm phế gây xuất huyết.
Lao phổi (phế hư): mạch phế yếu, dễ vỡ, sinh ho ra máu.
Triệu chứng thường gặp
Ho khan hoặc ho có đờm lẫn máu
Ngực tức, nóng rát sau xương ức
Người nóng, phiền táo
Miệng khát, chất lưỡi đỏ (phế nhiệt)
Cơn ho nhiều hơn về đêm
Ho ra máu dù nhẹ hay nặng đều cần được quan tâm đúng mức, bởi đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm.
Các vị thuốc Nam chữa ho ra máu trong tài liệu cổ
Trong các tài liệu dược học cổ như Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, nhiều vị được ghi nhận có tác dụng chỉ huyết – lương huyết – nhuận phế, dùng hiệu quả trong các chứng khái huyết.
Dưới đây là những vị thuốc
Hoa hòe – Vị thuốc cầm máu chủ lực
Tính vị: đắng, bình
Công năng:
Lương huyết
Thanh nhiệt
Chỉ huyết (cầm máu)
Tài liệu ghi rõ:
“Hoa hòe dùng chữa… ho ra máu, thổ huyết, máu cam…”
Liều dùng: 5–20g/ngày dạng sắc.
Hoa hòe chứa rutin – hoạt chất nổi tiếng giúp bền thành mạch máu, giảm nguy cơ vỡ mao mạch phổi.
Bối mẫu – Nhuận phế, tiêu đờm, cầm máu
Bối mẫu có tác dụng:
Nhuận phế
Thanh nhiệt
Tiêu đờm đặc
Chủ trị: ho lao, phế ung, phế suy, ho ra máu
Được ghi trong tài liệu:
“Bối mẫu dùng chữa ho, trừ đờm, nôn ra máu, chảy máu cam.”
Liều: 4–10g.
Cỏ mực (nhọ nồi) – Lương huyết, chỉ huyết mạnh
Tài liệu ghi cỏ mực thuộc nhóm “chỉ huyết – cầm máu”, dùng trong:
Thổ huyết
Ho ra máu
Chảy máu cam
Tiểu ra máu
Tính vị: ngọt, chua, mát.
Tác dụng: làm mát máu, cầm máu nhanh.
Rau má – Thanh nhiệt, giải độc, mát phổi
Rau má được xếp vào nhóm “thanh nhiệt lương huyết”, giúp:
Mát phế
Giảm viêm phổi – phế quản
Hỗ trợ làm dịu xuất huyết phổi nhẹ
Cam thảo đất – Thanh nhiệt phế, giảm viêm
Trong tài liệu, cam thảo đất có tác dụng:
Thanh nhiệt
Tiêu độc
Làm dịu sung huyết niêm mạc phổi
3.Bài thuốc Nam trị ho ra máu theo tài liệu
Dưới đây là bài thuốc phối ngũ đúng theo các vị xuất hiện trong tài liệu, không thêm vị ngoài:
Bài thuốc 1: Trị ho ra máu do phế nhiệt
Thành phần:
Hoa hòe – 12g
Bối mẫu – 8g
Cỏ mực – 12g
Rau má – 12g
Cam thảo đất – 12g
Cách dùng:
Sắc với 700ml nước, còn 250–300ml
Chia 2–3 lần uống/ngày
Tác dụng:
Thanh nhiệt phế
Cầm máu
Giảm ho, giảm đau ngực
Làm sạch niêm mạc phổi
Bài thuốc 2: Cầm máu, giảm ho kéo dài
Thành phần:
Hoa hòe – 16g
Cỏ mực – 12g
Rau má – 16g
Bối mẫu – 6g
Gừng tươi – 3 lát
Công dụng:
Cầm máu do mạch phổi yếu
Làm bền thành mạch
Giảm đờm đặc
Bài thuốc 3: Trị ho ra máu kèm viêm phế quản
Thành phần:
Hoa hòe – 12g
Cỏ mực – 16g
Cam thảo đất – 12g
Bối mẫu – 8g
Sài đất – 12g (thanh nhiệt giải độc – có trong tài liệu ho phế)
Cách dùng: sắc uống ngày 1 thang.
Công năng giải thích theo Y học cổ truyền
Hoa hòe – chủ trị “huyết nhiệt”
Bệnh ho ra máu phần lớn do phế bị nhiệt, làm huyết đi sai đường. Hoa hòe giúp thanh nhiệt, làm mát mạch, từ đó cầm máu vững bền.
Bối mẫu – nhuận phế, tiêu đàm
Đờm đặc – đờm khô dễ gây tổn thương mao mạch khi ho mạnh.
Bối mẫu giúp loãng đờm, giảm ma sát, nhờ vậy hạn chế vỡ mao mạch phổi.
Cỏ mực – lương huyết chỉ huyết
Cầm máu nhanh, đặc biệt trong trường hợp ho lẫn máu đỏ tươi.
Cam thảo đất – thanh phế
Giảm viêm, giảm sung huyết, làm dịu niêm mạc khí quản – phế quản.
Rau má – giải độc, hạ nhiệt
Tác dụng mát phổi, giảm khô nóng trong phế.
Khi nào cần dùng thuốc Nam? Khi nào cần đi bệnh viện?
Dùng thuốc Nam khi:
Ho ra ít máu (dạng tia máu, lẫn đờm)
Ho lâu ngày gây nứt mạch phế
Phế nhiệt, miệng khô, nóng người
Viêm phế quản nhẹ
Phải đi bệnh viện ngay khi:
Ho ra máu tươi lượng nhiều
Ho ra cục máu đông
Khó thở, mệt lả, chóng mặt
Đau ngực dữ dội
Nghi lao phổi
Thuốc Nam có hiệu quả hỗ trợ, không thay thế điều trị cấp cứu.
Lời khuyên giúp phòng ngừa ho ra máu tái phát
Tránh gắng sức mạnh (chạy nhanh, khiêng nặng)
Tránh khói thuốc lá, hóa chất
Giữ ấm ngực – cổ – lưng
Hạn chế đồ cay nóng, rượu bia
Vệ sinh mũi họng hằng ngày
Không khạc mạnh làm tổn thương mạch phế
Kết luận
Ho ra máu là triệu chứng cần được quan tâm nghiêm túc. Tuy nhiên, khi được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, đặc biệt với sự hỗ trợ của các vị thuốc Nam như hoa hòe, bối mẫu, cỏ mực, cam thảo đất, rau má, người bệnh có thể kiểm soát tốt tình trạng xuất huyết phổi và cải thiện sức khỏe đường hô hấp.
Thuốc Nam mang ưu điểm an toàn – lành tính – phù hợp cơ địa người Việt, và khi kết hợp với chế độ sinh hoạt hợp lý sẽ mang lại hiệu quả cao trong điều trị hỗ trợ.
Bài thuốc nam trị ho ra máu mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Cây Cám, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT & Zalo: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com