Bài thuốc nam trị ho gà
Tổng quan về bệnh ho gà theo YHCT và YHHĐ
Ho gà là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Theo tài liệu Thuốc Nam trị bệnh, bệnh gặp nhiều ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt trẻ chưa tiêm chủng đầy đủ có nguy cơ diễn biến nặng. Bệnh còn được gọi trong YHCT là Bách nhật khái – nghĩa là “ho trăm ngày”, ám chỉ quá trình bệnh kéo dài dai dẳng.
Các giai đoạn tiến triển của bệnh ho gà
Theo mô tả kinh điển trong sách Thuốc Nam trị bệnh, bệnh ho gà tiến triển qua ba giai đoạn:
Giai đoạn 1 – viêm long đường hô hấp (1–2 tuần)
Sốt nhẹ
Sổ mũi
Ho húng hắng
Mệt, kém ăn
Giai đoạn 2 – kịch phát (1–6 tuần, có thể tới 10 tuần)
Đây là giai đoạn đặc trưng với:
Cơn ho rũ rượi từng tràng dài 15–20 tiếng liên tiếp
Kết thúc cơn ho bằng tiếng rít vào như tiếng gà
Vật vã, đỏ mặt, tím tái
Trẻ nhỏ có thể ngừng thở thoáng qua
Khạc đờm trắng dính
Giai đoạn 3 – hồi phục
Ho giảm dần nhưng có thể kéo dài thêm nhiều tuần.
Nhận định bệnh theo YHCT
YHCT xếp ho gà vào chứng Bách nhật khái, nguyên nhân chủ yếu gồm:
Ngoại tà xâm phạm phế
Phế khí mất tuyên giáng
Đờm ẩm tích lại lâu ngày
Khí nghịch lên gây ho thành cơn
Phép trị chủ đạo gồm:
Tuyên phế
Hóa đàm
Thanh nhiệt
Chỉ khái – bình suyễn
Chính vì vậy, bài thuốc Nam trị ho gà phải tác động đồng thời vào nhiều cơ chế: vừa tiêu độc – diệt khuẩn – tiêu đờm – giáng khí – giảm ho.
Bài thuốc Nam trị bệnh ho gà – Cao Ho Gà số 1
(Theo tài liệu Thuốc Nam trị bệnh, Chương bệnh hô hấp)
Đây là bài thuốc cổ truyền được ghi nhận chính thức, có hiệu lực trong điều trị ho gà ở cả trẻ em và người lớn.
Thành phần bài thuốc Cao Ho Gà số 1
Bài thuốc gồm 8 vị, đều là thảo dược Nam dễ tìm, phù hợp khí hậu Việt Nam:
| STT | Vị thuốc | Tên khoa học | Liều |
| 1 | Lá chanh | Folium Citri Aurantifoliae | 100g |
| 2 | Lá táo | Folium Ziziphi Mauritianae | 100g |
| 3 | Cỏ gà | Herba Cynodonis | 100g |
| 4 | Cỏ bữa nhỏ lá | Herba Euphorbia thymifolia | 100g |
| 5 | Vỏ rễ dâu | Cortex Mori Albae Radicis | 100g |
| 6 | Củ sả | Cymbopogon citratus | 50g |
| 7 | Gừng sống | Rhizoma Zingiberis | 50g |
| 8 | Hoa đu đủ đực | Flos Caricae papayae | 50g |
Công năng từng vị thuốc theo YHCT
Lá chanh: tuyên phế, tiêu đờm, sát khuẩn.
Lá táo: dưỡng phế, giảm kích thích họng.
Cỏ gà: thanh nhiệt, giải độc, lợi thấp – vị thuốc chủ trị ho gà trong dân gian.
Cỏ bữa nhỏ lá: chỉ khái, bình suyễn, kháng khuẩn.
Vỏ rễ dâu: thanh phế, giáng nghịch, chủ trị đờm trắng dính.
Củ sả: phát tán nhẹ, giảm nghẹt thở, kháng viêm.
Gừng sống: ôn phế, hóa đờm, hành khí.
Hoa đu đủ đực: tiêu đờm mạnh, nhuận phế, giảm ho.
Cách làm Cao Ho Gà số 1
Theo sách Thuốc Nam trị bệnh, cách chế biến như sau:
Rửa sạch các vị thuốc, thái nhỏ.
Sao vàng hạ thổ để tăng dược tính, giảm độc tính thực vật.
Nấu các vị thành cao dạng S1, cô lại cho sánh mịn.
Bảo quản trong lọ kín để dùng dần.
Nếu sắc uống thay vì làm cao thì giảm liều còn 1/5.
Cách dùng
Người lớn: 1 thìa cà phê/lần × 2–3 lần/ngày
Trẻ 5–12 tuổi: 1/2 thìa cà phê/lần
Trẻ 2–5 tuổi: 1/3 thìa cà phê/lần
Trẻ dưới 2 tuổi: chỉ dùng khi có chỉ định của thầy thuốc
Pha với nước sôi để nguội, uống ấm giúp tăng tác dụng tuyên phế – hóa đờm.
Phân tích bài thuốc Nam trị ho gà theo YHCT
Phân tích theo phép “Tuyên phế – giáng nghịch”
Trong ho gà, phế khí bị nghịch, không giáng xuống được dẫn đến ho thành cơn.
Lá chanh, lá táo và củ sả giúp tuyên phế, làm thông đường thở.
Vỏ rễ dâu giúp giáng nghịch khí, giảm ho rũ rượi.
Phân tích theo phép “Hóa đàm – tiêu ẩm”
Đàm ẩm là căn nguyên khiến cơn ho kéo dài.
Gừng sống hóa đờm, làm long đàm dễ tống ra.
Hoa đu đủ đực và cỏ gà tiêu đờm rất mạnh.
Phân tích theo phép “Thanh nhiệt – giải độc”
Ho gà là bệnh nhiễm khuẩn → nhiều nhiệt độc ở phế.
Cỏ bữa nhỏ lá và cỏ gà đều có tính kháng khuẩn tự nhiên.
Vỏ rễ dâu thanh nhiệt, làm mát phế.
Phối ngũ chặt chẽ – điều hòa âm dương
Bài thuốc phối hợp hài hòa giữa:
Vị ôn: gừng, sả
Vị lương mát: vỏ rễ dâu, cỏ gà
→ Giúp điều hòa âm dương, tránh thiên lệch quá nhiệt hay quá hàn.
Vai trò quan trọng của từng vị thuốc trong trị ho gà
Vỏ rễ dâu – chủ dược thanh phế chỉ khái
Theo nhiều tài liệu Nam dược, vỏ rễ dâu có tác dụng:
Thanh phế
Hóa đàm
Giảm ho dai dẳng
Giáng khí nghịch
Đây là vị thuốc trọng yếu trong các bài trị ho có đờm trắng, ho kéo dài.
Cỏ bữa nhỏ lá – kháng khuẩn mạnh
Cây này được dùng lâu đời trong dân gian trị:
Ho gà
Kiết lỵ
Viêm đường hô hấp
Tác dụng kháng khuẩn tự nhiên giúp bài thuốc có hiệu quả bền vững.
Hoa đu đủ đực – tiêu đờm cực mạnh
Vị thuốc này được dân gian ưa dùng vì:
Làm mềm đờm
Giảm ho khan, ho có đờm
Dùng tốt cho trẻ em
Trong nhiều vùng núi, hoa đu đủ đực được xem là vị thuốc đặc trị ho gà.
Gừng sống – ôn phế, chống co thắt khí quản
Gừng theo tài liệu Cây thuốc và vị thuốc VN có năng lực:
Giảm co thắt đường thở
Ôn trung, tán hàn
Hóa đờm
Tiêu độc
Nhờ đó giúp giảm đáng kể tần suất các cơn ho nối tiếp.
Hướng dẫn chăm sóc hỗ trợ khi điều trị ho gà bằng thuốc Nam
Giữ ấm và làm thông thoáng đường thở
Tránh gió lạnh
Mặc ấm ngực và cổ
Hạn chế điều hòa lạnh đột ngột
Chế độ ăn uống
Khuyến khích uống nước ấm chia nhiều lần
Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ
Bổ sung trái cây nhiều vitamin C
Hạn chế đường tinh luyện để tránh tăng đờm
Chăm sóc trẻ khi lên cơn ho
Đỡ trẻ ngồi dậy, nghiêng đầu để tránh sặc
Lau sạch đờm dãi
Theo dõi dấu hiệu tím tái hoặc ngừng thở
Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Trẻ dưới 6 tháng tuổi có ho gà
Cơn ho kéo dài >30 giây
Tím tái
Không ăn uống được
Sụt cân nhanh
Thuốc Nam giúp giảm bệnh, nhưng không thay thế hoàn toàn chăm sóc y khoa trong trường hợp nặng.
Ưu điểm của bài thuốc Nam trị ho gà
Dược liệu dễ tìm, phù hợp cơ địa người Việt
Ít tác dụng phụ
Giảm nhanh ho theo cơn
Hỗ trợ tiêu đờm tốt
Thích hợp điều trị giai đoạn sớm và hồi phục
Các tài liệu Nam dược ghi nhận bài thuốc này có hiệu quả đặc biệt tốt ở trẻ em và những người bị ho kéo dài nhiều tuần.
Kết luận
Bài thuốc Nam trị bệnh ho gà – Cao Ho Gà số 1 là phương thuốc cổ truyền quý giá, được ghi chép rõ ràng trong tài liệu Thuốc Nam trị bệnh. Bài thuốc kết hợp 8 vị thuốc Nam thuần túy, tạo thành một phương pháp điều trị toàn diện:
Tuyên phế
Hóa đàm
Chỉ khái
Thanh nhiệt
Giảm co thắt đường thở
Tăng cường sức đề kháng
Nhờ sự phối ngũ hợp lý giữa các vị như vỏ rễ dâu, cỏ gà, cỏ bữa nhỏ lá, hoa đu đủ đực, gừng sống, bài thuốc có hiệu lực bền vững, an toàn, phù hợp điều trị ho gà cho nhiều đối tượng.
Bài thuốc Bài thuốc nam trị ho gà mang tính chất tham khảo độc giả không nên tự ý bốc thuốc uống khi cần phải gặp bác sĩ đông y để được thăm khám và kê toa. Quý khách có nhu cầu tư vấn miễn phí vui lòng liên hệ:
Thiện Minh Y Quán
ĐC: B14/12/9, Cây Cám, Tân Vĩnh Lộc, TPHCM
ĐT & Zalo: 0904 890 895 – Website: www.thienminhyquan.com