BÀI THUỐC ĐÔNG Y TRỊ BỆNH MẤT NGỦ

Mất ngủ chứng có vị trí ở Tâm có quan hệ mật thiết đến Can, Đởm, Vị, Thận

Được phân làm 2 loại thực chứng và hư chứng. Thường gặp là hư chứng, nhẹ dễ trị, nặng khó trị và dễ tái lại

Nguyên nhân chủ yếu “Dương Không Nhập Âm” , tổn thương tình chí, mệt mỏi quá độ. Bênh lâu ngày do cơ thể hư nhược, ăn uống không điều độ, ngũ chí quá cực gây nên à Lâm sàn: Nhẹ hay thức giấc. Nặng mất ngủ nguyên đêm

Nguyên nhân trong hư chứng thường do Tâm Tỳ Lưỡng Hư, Âm Hư Hỏa Vượng, Tâm Đởm Khí Hư

Nguyên nhân mất ngủ trong thực chứng thường do Can Uất Hóa Hỏa, Đờm Nhiệt Nội Nhiễu

1.TÂM TỲ LƯỠNG HƯ

Lâm sàn

Ngủ hay mê, dễ tỉnh, hồi họp, hay quên kèm theo hoa mắt chóng mặt, mỏi tay chân, ăn không ngon miệng, sắc mặt không tươi nhuận, đầy tức bụng

Lưỡi nhợt. Rêu lưỡi trắng mỏng, hoặc nhớp. Mạch vi nhược hoặc nhu hoạt

Pháp trị: Quy tỳ thang (Bổ dưỡng tâm tỳ sinh huyết)

Bạch truật 12g, Hoàng kỳ 12g, Táo nhân 10g, Nhân sâm 6g, Đương quy 12g, Long nhãn 12g, Mộc hương 6g, Phục thần 12g, Viễn chí 6g, Cam thảo 6g

2.ÂM HƯ HỎA VƯỢNG

Lâm sàn:

Bức rức, mất ngủ, hồi hộp, không yên, kèm theo đau đầu, ù tai, đau lưng, hay quên, mộng tinh, lòng bàn tay, chân nóng, miệng khô, ít tân

Chất lưỡi hồng, rêu lưỡi ít hoặc không có rêu. Mạch vi sát

Pháp trị: Hoàng liên a giao thang hoặc chu sa an thần hoàng ( tư âm giáng hỏa, dưỡng tâm an thần)

+ Hoàng Liên A Giao Thang: Hoàng liên 12g, Lòng đỏ trứng gà 2 cái, Hoàng cầm 6g, A giao 9g, Thược dược 6g

Sắc 3 vị Hoàng liên, Hoàng cầm, Thược dược. Sau khi sắc xong cho A giao và lòng đỏ trứng gà vào quấy điều rồi uống

+ Chu sa an thần hoàn: Chu sa 15g, Sinh địa 8g, Hoàng liên 18g, Đương quy 8g, Cam thảo 6g. Các vị trên tán nhỏ. Chu nghiền mịn rồi thủy phi để làm áo. Các vị trên vo thành viên nhỏ như hạt vừng mỗi lần uống 15 hạt trước khi đi ngủ

+ ÂM HƯ MÀ HỎA KHÔNG QUÁ VƯỢNG dùng bài Thiên vương bổ tâm đan

Sinh địa 120g, Huyền sâm 15g, Cát cánh 15g, Thiên môn 30g, Táo nhân 30g, Nhân sâm 15g, Bạch linh 15g, Ngũ vị tử 15g, Mạch môn 30g, Đan sâm 15g, Viễn chí 15g, Bá tử nhân 30g, Đương quy 30g

Các vị trên tán nhuyễn lấy lấy mật ong làm viên và chu sa làm áo mỗi lần uống 6 đến 9g. Uống với nước sắc trúc diệp

3.TÂM ĐỞM KHÍ HƯ

Lâm sàn

Mất ngủ, ngủ hay mê, dễ kinh sợ mà tỉnh giấc kèm theo hốt hoảng, sợ hãi, gặp việc dễ kinh, hồi hộp, hụt hơi, mệt mỏi, tiểng trong và số lượng nhiều

Bức rức khó ngủ, người gầy, sắc mặc nhợt nhạt, dễ mỏi mệt, hồi họp, mất ngủ, bức rức không yên. Hoa mắt chóng mặt, miệng khô, họng khô

Chất lưỡi nhợt. Mạch vi huyền hoặc huyền nhược

Pháp trị: An thần định chí hoàn (Ích khí trấn kinh, an thần định chí)

Bạch linh 30g, Nhân sâm 30g, Phục thần 30g, Thạch xương bồ 15g, Viễn chí 30g, Long sỉ 15g. Tán nhỏ, luyện mật làm hoàn, chu sa làm áo uống ngày. Mỗi lần uống 6g

Liều thang: Bạch linh 12g, Nhân sâm 6g, Phục thần 8g, Thạch xương bồ 10g, Viễn chí 10g, Long xỉ 8g

+ Nếu bồn chồn, mât ngủ, người gầy là do khí huyết bất túc dùng kết hợp bài: Quy tỳ thang

+ Nếu âm huyết hư gây mất ngủ, hồi hộp bức rức không yên, hoa mắt, chóng mặt, miệng khô táo, chất lưới hồng mạch huyền à Dùng Toan Táo Nhân Thang: Toan táo nhân 30g, Xuyên khung 6g, Bạch linh 6g, Cam thảo 3g, Tri mẫu 9g

4.ĐÀM HỎA NỘI NHIỄU

Lâm sàn

Mất ngủ, đầu nặng, tức ngực, khạc đờm nhiều, bức rức kèm theo buồn nôn, ợ hơi, đắng miệng, hoa mắt hoặc đại tiện táo bón, mất ngủ cả đêm

Chất lưỡi hồng. Rêu lưỡi vàng nhớp. Mạch hoạt sát

Pháp trị: Ôn đởm thang gia vị (Thanh hóa nhiệt đờm, hòa trung an thần)

Bán hạ 9g, Trần bì 12g, Qua lâu 12g, Trúc nhự 9g, Cam thảo 5g, Hoàng liên 12g, Chỉ thực 9g, Phục linh 5g

+ Nếu hồi hộp hoảng hốt gia: Chu sa 3g, Hổ phách 3g

+ Thực tích nặng à Ợ chua nồng, bụng đầy trướng à Bảo hòa hoàn: Sơn tra 6g, Bạch linh 10g, Lai phục tử 6g, Thần khúc 6g, Trần bì 6g, Bán hạ 10g, Liên kiều 6g. Tán nhỏ uống ngày 6g – 9g

5.CAN UẤT HÓA HỎA

Lâm sàn

Mất ngủ, bực bội dễ cáu giận, nặng thì mất ngủ cả đêm kèm theo đau tức mạng sườn, khát nước, thích uống nước, không muốn ăn, đắng miệng

Mặt đỏ, ù tai, nước tiểu sẩm màu, hoa mắt, chóng mặt, đau đầu dữ dội, đại tiện táo bón

Chất lưỡi hồng. Rêu lưỡi vàng khô, mạch huyền, hoạt sát

Pháp trị: Long đởm tả can thang gia vị ( Thanh can tả hỏa)

Long đởm thảo 12g, Trạch tả 15g, Sinh địa 12g, Sa tiền tử 15g, Hoàng cầm 12g, Mộc thông 12g, Sài hồ 12g, Chi tử 12g, Đương quy 12g, Cam thảo 6g

+ Nếu can đởm thực hỏa, can hỏa thượng viêm dẫn đến Mất ngủ cả đêm, đau đầu dữ dội, hoa mắt, chóng mặt, đại tiện táo bón dùng bài Đương Quy Lương Hội Hoàn

Đương quy 9g, Hoàng liên 4,5g, Lô hộ 9g, Thanh đại 9g, Long đởm thảo 9g, Hoàng bá 4,5g, Đại hoàng 9g, Mộc hương 9g. Tán mịn trộn với mật ong làm viên hoàn mỗi lần uống 9g